Huidhonger en PTSS als mogelijke gevolgen van de coronapandemie

De wereldwijde uitbraak van het coronavirus heeft, zoals we steeds vaker lezen, niet alleen gevolgen voor mensen op fysiek vlak. Ook emotioneel kan het virus leiden tot klachten.  

Of dit nu komt doordat je corona thuis hebt doorleefd, in het ziekenhuis of de IC hebt gelegen of er werkt, in je huis ‘opgesloten zit’ in een situatie waar je niet graag bent (met een agressieve of zieke partner, tekort aan inkomen door de sluiting van je zaak, het wegvallen van werk of omdat je de periode zonder fysiek contact moet doorbrengen), de coronacrisis kan ons allemaal raken. In veel gevallen kan de pandemie leiden tot gevoelens van o.a. huidhonger, het ervaren van angsten, stress en zelf PTSS, zoals neurowetenschapper Judith van Leeuwen aan het Radboud-umc vertelt in het AD. 

‘Thuisisolatie kan leiden tot doemdenken, slapeloosheid en een kort lontje. Bij kortdurende stress zien we dat de meeste mensen herstellen, maar of dit ook geldt voor een crisis die maanden duurt, weten we niet. Het is niet onwaarschijnlijk dat deze situatie kan leiden tot PTSS.’

Judith van Leeuwen – Neurowetenschapper, Radboud-umc

Hoe komt dat?
In deze tijden met tegenstrijdige berichtgeving, grote uitdagingen op fysiek en emotioneel vlak door werk, de thuissituatie en mogelijk ziekte, zoeken we allemaal naar grond om ons bestaan op te bouwen. Alleen ontbreekt elke zekerheid. We verliezen controle, maken (misschien) heftige dingen mee of komen juist zo tot rust dat we met onszelf geconfronteerd worden waardoor we kunnen vervallen in oud gedrag (alcoholgebruik, automutulatie, opzoeken van gevaar).

De menselijke reactie is er vaak eentje van angst vermijden. Niet bij het probleem of de situatie blijven. Er geen aandacht aan geven. Het onderstaande plaatje laat goed zien wat wij als mensen geneigd zijn te doen wanneer we radeloos zijn of in paniek raken omdat we de controle dreigen te verliezen.  

Psycho-educatie: Wat doen mensen in tijden van crisis en angst? Klik op de afbeelding om te vergroten.

Niet iedereen is zomaar uitgerust met een steunend netwerk of de juiste technieken om met de situatie waarin we ons bevinden om te gaan. En dus lonkt het zoeken van oorzaken buiten onszelf aan de horizon of gebruiken we onze Hollandse nuchterheid om ‘gewoon met het leven door te gaan’. Zelfs na een ziekenhuis of IC-opname, het maken van overuren in de zorg of het vervelende gevoel van het ervaren van huidhonger in tijden van sociale isolatie. 

Stop!
Laat dit nou nét nìet een handige manier zijn om met die zaken om te gaan. Om een post-traumatische stressstoornis te voorkomen is het heel erg belangrijk aandacht te geven, heel veel aandacht te geven, aan het negatieve dat je hebt ervaren. Maak bespreekbaar hoe je je voelt bij mensen die je vertrouwt, die je bijstaan. En sta stil bij je verdriet over datgene wat je bent verloren of over de situatie waarin je je bevind of bevond. Lukt het je niet te huilen dan kun je niet meer rouwen. En volgens Hannah Cuppen, schrijfster van het boek Liefdesbang, geven juist die tranen water aan bloemen van geluk. Bloemen die verderop in je leven weer kunnen gaan bloeien omdat jij bent gegroeid. 

Huidhonger
Alleen hoe doe je dat met huidhonger? Huidhonger kan volgens 2Doc omschreven worden als: de verankering van de behoefte aan fysiek contact in de mens waarbij een simpele aanraking een waaier aan emoties kan oproepen. Huidhonger is dus eigenlijk het onvervuld verlangen naar aanraking. 

Zo schreven Emma Boormans en Esther Cohen het boek Huidhonger. Het eerste hoofdstuk begint volgens journalist Roelf Jan Duin van Het Parool met: ‘Wanneer je wordt aangeraakt, geaaid en gestreeld, doet dat iets met je geluksgevoel. Je voelt je lijf, je voelt dat je bestaat! Aangeraakt worden is een primaire levensbehoefte. Het is een van de belangrijkste middelen tot contact vanaf ons vroegste bestaan.’ Aan het begin van de 20^eeeuw werden, zo bleek later, onbewuste experimenten gedaan met kinderen in weeshuizen. Daar waar ze nauwelijks werden aangeraakt, een steriele omgeving de basis was en kinderen juist werd afgeraden vriendschappen op te bouwen, overleed bijna 90% van de kinderen in het eerste jaar.